Koffiebonen

Door Frank

Koffiebonen, er zit een hele wereld achter verschuild. Iets waar je misschien niet over nadenkt wanneer je in de morgen van een heerlijke koffie aan het genieten bent. In dit artikel vertellen we alles over koffie: te beginnen met een stukje geschiedenis, vervolgens bespreken we kort alle stappen in de keten om van een groene koffieboon tot een heerlijk kopje koffie te komen. Ook leggen we uit waar je op moet letten bij het kopen van koffiebonen en waar je deze (online) kunt kopen.

Onze koffiebonen test: welke koffiebonen kiezen?

Wil je koffiebonen kopen, maar weet je niet wat de lekkerste en beste koffiebonen zijn? Onlangs hebben wij 22 verschillende soorten koffiebonen getest en hebben we de 17 lekkerste koffiebonen op een rijtje gezet. In onze test bespreken wij onze favoriete koffiebonen voor espresso, cappuccino en de lekkerste koffie voor een volautomaat.

Lees ook: test met onze favoriete koffiebonen 

Oorsprong koffie

Koffie heeft een rijke geschiedenis die ruim 1500 jaar teruggaat. De reis begon in Ethiopië waar koffie voor het eerst werd ontdekt door een geitenboer. Via het middenoosten vond het haar weg naar Europa waar de koffiehuizen als paddestoelen uit de grond kwamen. Het drankje dat koffie heette bracht veel teweeg: meer productiviteit, politieke en intellectuele discussies. Koffiehuizen werden een plek waar mensen uit verschillende lagen in de samenleving samen kwamen. Kortom, het product koffie is al jarenlang een fascinerend product geweest. 

Lees ook: de geschiedenis van koffie.

Waar komt koffie vandaan?

Koffie groeit in landen rond de evenaar. Het groeit vanaf +/- 1.000 meter boven zeeniveau en prefereert warme dagen en koudere nachten. Brazilië produceert het meeste koffie, in navolg van Vietnam en Indonesië. Verder zijn Colombia, Ethiopië, Kenia en Costa Rica bekende koffielanden. 

Welke soorten koffiebonen zijn er?

Er zijn honderden verschillende soorten koffiebonen, maar de twee voornaamste soorten zijn arabica en robusta. 

Arabica

Arabica koffiebonen, afkomstig van de Coffea arabica koffieplant, staan bekend om hun zachte, aromatische smaak. Ze groeien voornamelijk in hoger gelegen gebieden en vormen ongeveer 60% van de wereldwijde koffieproductie. Deze bonen bevatten minder cafeïne en zijn vaak complexer en zoeter dan hun Robusta-tegenhangers.

Robusta

Robusta koffiebonen, van de Coffea canephora plant, zijn krachtig en vol van smaak met een hoger cafeïnegehalte dan Arabica. Ze groeien in lager geleden gebieden, zijn resistenter tegen ziekten en parasieten, en hebben vaak een bittere, aardse smaak. Robusta wordt vaak gebruikt in espresso blends voor extra pit en crema.

Lees ook: de verschillen tussen robusta en arabica koffiebonen.

Melanges

Een melange, ook wel een blend genoemd, is een combinatie van twee koffiebonen of meer. Vaak wordt er gekozen voor een combinatie van robusta en arabica koffie. De robusta zorgt voor een beetje pit en een mooie cremalaag, terwijl de arabica voor zachte en zoete smaken zorgt. 

Verwerking van koffiebonen

Koffiebessen worden op verschillende manieren verwerkt, maar wij bespreken de belangrijkste verwerkingsmethoden:

• Gewassen: Bonen worden ontpulpt en gefermenteerd in water om slijm te verwijderen, daarna gewassen en gedroogd. Resulteert in een schone, heldere smaak.
• Ongewassen: Ook bekend als droge of natuurlijke verwerking; bonen drogen in de vrucht, wat een zoetere, fruitiger smaak geeft.
• Natuurlijke verwerking: Bonen drogen in de zon met vruchtvlees, wat leidt tot een complexe, wijnachtige smaak.

Koffie branden

Een koffiebrander heeft de grote verantwoordelijkheid om de groene boon op de juiste manier te branden. Een minuut korter of langer in de brander kan een wereld van verschil maken.

Lees ook: hoe werkt koffie branden?

Bij het benoemen van een brandprofiel wordt er onderscheid gemaakt tussen drie verschillende profielen:

• Light roast: binnen de speciality koffie is het een trend om licht gebrande koffie te gebruiken. Dit levert fruitige en zoete smaken op. Wél is het veel lastiger om smaken te onttrekken uit licht gebrande koffiebonen, waardoor ze vaak een langere doorlooptijd vereisen. Light roast wordt gebruikt voor handmatige zetmethoden, maar soms ook voor espresso.
• Medium roast: een medium roast zou een gebalanceerde smaak moeten opleveren waar zoete, zure en bittere smaken samenkomen. Vaak worden medium gebrande koffies gebruikt voor espresso.
• Donker gebrand: sommigen zweren bij een donker gebrande koffie, anderen moeten er niet aan denken. Donker gebrande koffiebonen leveren vaak een volle smaak met chocolade tonen en een bittere afdronk op. 

Lees ook: welke koffiebonen zijn niet vet?

Koffiebonen malen

Wie van verse koffie wilt genieten maalt zijn koffiebonen zelf. De aroma die vrij komt bij het malen van verse koffiebonen is een ervaring op zich. Vaak wordt gezegd in de koffiewereld dat het belangrijker is om in een goede koffiemolen te investeren dan een koffiemachine (vooral als het om espresso gaat). Hoe groter de stukje koffie, hoe langer het water de tijd nodig heeft om smaken te onttrekken. Hoe fijner de koffie, hoe makkelijker het is om smaken te onttrekken. 

Lees ook: hoe koffiebonen malen?

Zetmethoden

Wie het goed wil doen, kiest geschikte koffiebonen uit voor de zetmethode die hij gebruikt. Zo gebruik je andere bonen voor een espresso dan voor handmatige zetmethoden.

[illustration]

Lees ook: de beste geteste filterkoffie
Lees ook: de beste espresso bonen getest. 

Koffiesoorten

Er zijn talloze soorten koffie waar je vandaag de dag uit kunt kiezen. Van een espresso tot een latte macchiato. Iedereen heeft zijn eigen voorkeur betreft het drinken van koffie. Hoe drink jij jouw favoriete koffie? Laat het weten in de comments onder dit artikel.

Lees ook: alle koffiesoorten op een rijtje. 

Smaak van de koffiebonen

Het smaakprofiel van de koffieboon hangt in eerste instantie af van de oorsprong, onder welke omstandigheden het groeit en hoe de koffieboon verwerkt wordt (ongewassen, gewassen en natuurlijke verwerking). De groene koffieboon smaakt en ruikt naar gras en het is aan de koffiebrander om de de juiste smaken uit de groene boon te onttrekken door deze op de juiste manier te branden. En dan hebben we nog de zetmethode. 

• Lees ook: Help! Mijn koffie smaakt te bitter.
• Lees ook: Help! Mijn koffie smaakt te zuur.

Bekende merken koffiebonen

Je kunt gerust zeggen dat de koffiemarkt verzadigd is met veel verschillende merken. Het aanbod is groot: van grote commerciele bedrijven zoals Lavazza en Douwe Egberts tot kleine ambacht branderijen. 

Bekende koffiemerken zijn: Douwe Egberts, Lavazza, Segafredo en Illy.

Bekijk ons overzicht met alle koffiemerken.

Keurmerken en duurzaamheid

Er zijn talloze keurmerken waar je uit kunt kiezen die in het teken staan van een beter welzijn van de koffieboer, een beter milieu of een duurzamere koffieproductie. 

Lees ook: koffie en duurzaamheid.

Hieronder vind je de meeste bekende keurmerken:

• Fairtrade Original (Max Havelaar): Dit keurmerk verzekert dat koffieboeren een eerlijke prijs krijgen voor hun producten. Het draagt bij aan betere leefomstandigheden en duurzame ontwikkeling in ontwikkelingslanden. Hoewel het geen garantie biedt voor een leefbaar inkomen of biologische productie, stimuleert het wel duurzame praktijken. Ongeveer 40% van de Fairtrade producten is ook biologisch gecertificeerd. Vergeet niet onze favoriete Faitrade koffiebonen te bekijken.
• Rainforest Alliance: Dit keurmerk, oorspronkelijk uit Amerika, focust op milieubescherming en sociale rechtvaardigheid in regio’s met tropisch regenwoud. Het stelt strenge eisen aan biodiversiteit, minimaliseert het gebruik van chemicaliën en bevordert hernieuwbare energie. Het biedt geen prijsgarantie, maar vereist wel eerlijke lonen en goede arbeidsvoorwaarden.
• UTZ Certified: Gericht op het implementeren van duurzame landbouwmethoden bij zowel kleine als grote producenten. UTZ, gefuseerd met Rainforest Alliance, biedt geen prijsgaranties, maar heeft een traceringssysteem waarmee consumenten de herkomst van hun koffie kunnen achterhalen. Het bevordert verbeterde kwaliteit en productiviteit in de koffieteelt.
• EU-Biologisch: Dit keurmerk verzekert dat producten voldoen aan Europese normen voor biologische productie, zoals het verbod op chemische bestrijdingsmiddelen en kunstmest. Het is toepasbaar op zowel Europese als niet-Europese producten die aan deze normen voldoen, en staat bekend als betrouwbaar en transparant. Met dit keurmerk weet je zeker dat je biologische koffiebonen in huis haalt. 

Prijs koffiebonen

De prijs van koffiebonen is de laatste jaren flink de lucht in gegaan¹. Helaas betekent dit niet altijd dat de koffieboeren er ook een betere prijs voor terug krijgen. Een koffieboer ontvang voor “commodity” koffie vaak een bedrag tussen de 1 en 3 dollar per kilo.

Wat kost een kilo koffiebonen?

Een kilo koffiebonen kost ongeveer 17 euro per kilogram. Hier haal je ongeveer 90 kopjes koffie uit (= 11 gram per kopje). De prijs per kopje koffie is dan ongeveer 19 eurocent. 

Lees ook: de kosten per kopje koffie.

Cafeïnevrije koffie

Door weerstand van de plant wordt er cafeïne aangemaakt om zichzelf te weren tegen insecten en andere ongedierte. Op zoek naar heerlijke koffiebonen, maar dan wel zonder cafeïne? Vandaag de dag heb je voldoende mogelijkheden en heb je veel keuze uit decafe opties. 

Lees ook: test met de lekkerste decafe bonen.

Koffiebonen houdbaarheid

Ongebrande koffiebonen blijven enkele jaren goed. Gebrande koffiebonen blijven ongeveer een jaar goed, maar de versheid neemt snel af. Als je koffiebonen op de juiste manier bewaard blijven deze twee tot vijf maanden vers na het branden. 

Lees ook: waarom kiezen voor versgebrande koffie.

TIP: wil je verse koffie kopen, let dan altijd op de branddatum. Staat er geen branddatum op de verpakking? Dan is de kans groot dat het geen verse koffie is.

Lees ook: hoe koffiebonen bewaren? of bekijk onze favoriete koffiebonen bewaarbussen.

Koffiebonen kopen, waar doe je dat?

Koffiebonen bestel je online, maar ook in speciaalzaken, de lokale koffiebar of supermarkten. Bij de grote webwinkels en supermarkten vind je vooral de grote merken. Wil je de beste kwaliteit en versgebrande koffie dan koop je jouw bonen bij een speciaalzaak of bij de lokale koffieboer.

Koffiebonen online bestellen

Koffiebonen bestel je eenvoudig online. Het aanbod is groot, wat het soms lastig maakt om een keuze te maken. In Nederland zijn er verschillende bekende webwinkels als het om koffie gaat:

• Koffievoordeel.nl: alle koffiebonen zijn hier scherp geprijsd en voor een snelle levering. Biedt vooral koffie aan van grote merken en heeft bijvoorbeeld de populaire Gran Maestro Italiano in het assortiment.
• Simon Lévelt: bekend om premium koffiebonen, iets duurder. Heeft meerdere winkels in Nederland.
• Cafe De Jour: biedt een assortiment koffiebonen met zowel versgebrande bonen tot merken zoals Illy, Lavazza en Sagafredo. 

Ontdek onze favoriete koffiemerken.

Alternatieven op koffie

e productie van koffie staat onder druk door veranderende klimaatomstandigheden, waardoor boeren steeds vaker te maken krijgen met slechte oogsten. Bovendien resulteert het vervoeren van koffiebonen van tropische landen naar Europa in een aanzienlijke uitstoot van CO2. Als reactie hierop introduceerde Northern Wonder een innovatief alternatief op de markt: de Coffee Free Coffee. Dit product is niet gemaakt van koffie, maar belooft wel de smaak van koffie na te bootsen. Ben je benieuwd of dit inderdaad het geval is? Lees dan onze review!

Frank

Koffiefanaat & restauranthouder

Als koffie-fanaat vind ik het erg leuk om koffie apparatuur te beoordelen. Van koffiebonen tot volautomatische koffiemachines. Kom je er niet uit? Stuur mij gerust een mailtje.

1. https://tradingeconomics.com/commodity/coffee [↩]